logo-bartjan2

Het tijdperk van de Romantiek

Geboorte van de moderne tijd
In zijn boek De ontdekking van de Middeleeuwen. Geschiedenis van een illusie (2011) stelt mediëvist Peter Raedts een nieuwe historische periodisering voor: hij laat de middeleeuwen beginnen rond het jaar 1000 en doorlopen tot aan de Franse en Industriële Revolutie. Pas dan, betoogt hij, transformeert de maatschappij tot de moderne samenleving waarin wij ons nu bevinden. De Nijmeegse specialist middeleeuwse geschiedenis heeft een punt: nooit eerder veranderde de samenleving zo snel, zo ingrijpend en op zoveel verschillende gebieden.

Moderne denkbeelden en wetenschappelijke en technologische veranderingen gaan in de achttiende eeuw hand in hand. De philosophes van de Verlichting maken komaf met traditionele religieuze, staatsrechtelijke en psychologische opvattingen en leggen daarmee de filosofische basis voor het ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’-credo van de Franse Revolutie. De oude standenmaatschappij wordt grondig door elkaar geschud om vervolgens als klassenmaatschappij herboren te worden. De burgerij neemt het stokje van de adel over en wordt, door haar inventief en pragmatisch vermogen, de aanjager van de Industriële Revolutie.

 

Peter Raedts

Jacques Rousseau

De ingrijpende maatschappelijke veranderingen gaan gepaard met het verlies van gemeenschap en identiteit, teloorgang van authenticiteit en een toenemende onttovering van de wereld. De (uitwassen van de) Franse Revolutie en de daarop volgende Napoleontische oorlogen, maar vooral de angsten en bedreigingen die de modernisering van de maatschappij met zich meebrengt, roepen felle tegenreacties op. De romantici beschouwen het rationalisme van de verlichtingsdenkers als een vernauwing van het bewustzijn. Zij keren zich tegen de koele onverschillige objectiviteit van rationalistische denkers en de wetenschap en nemen als reactie daarop de subjectieve ervaring als uitgangspunt. Daarmee vormen Verlichting en Romantiek twee zijden van dezelfde medaille: de geboorte van de Moderniteit.

Al tijdens het tijdperk van de Verlichting zijn er romantische tendensen te bespeuren. Zo wordt Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)  niet alleen beschouwd als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Verlichting, maar tevens als een van de ‘vaders’ – samen met de Duitser Jahann Gottfried von Herder (1744-1803) – van de Romantiek. Tegenover de cultus van de Rede stellen de romantici het Gevoel, tegenover vooruitgangsgeloof de traditie, tegenover de industrialisatie, techniek en het stadsleven de natuur, het ambacht en het platteland.

Inhoud cursus

 

In deze achtdelige lezingenreeks wordt aandacht besteed aan de verschillende aspecten van de Romantiek. We beginnen met Rousseau, om vervolgens uitgebreid stil te staan bij de Sturm und Drang-periode. Vervolgens zullen andere aspecten van de Romantiek worden behandeld, zoals de uitingsvormen daarvan in de schilderkunst, de cultus van het genie en de aandacht voor volk en geschiedenis.

Lamia
John Waterhouse 1849/1917

Helaas Is Deze Cursus Niet Meer Beschikbaar

offerte aanvragen

Wilt u een lezing voor uw organisatie, vereniging of vriendengroep?
Vraag een geheel vrijblijvende offerte aan.