Permanente provocatie. De Russische Revolutie en de kunst (1917-1935)
Zes lezingen over het onwaarschijnlijke verbond tussen avant-gardisten en bolsjewieken
Kandinsky’s piramide
Wassily Kandinsky stelde zich in Über das Geistige in der Kunst (1912) de vooruitgang voor als een langzaam in opwaartse richting opschuivende piramide. De punt van de piramide werd gevormd door geniale kunstenaars en andere dwarsdenkers, wier ideeën zó nieuw en anders waren, dat zij vooralsnog hoon en onbegrip oogsten. Met het voortschrijden van de tijd – en het breder worden van de piramide – zouden deze nieuwe ideeën gaandeweg meer en meer gemeengoed worden.
Veel kunstenaars wilden daar niet op wachten en hadden hun hoop gevestigd op de revolutie. Toen die in 1917 uitbrak in Rusland waren ze maar al te bereid om de leidende positie over te nemen van de door de bolsjewieken verjaagde tsaristische cultuurdragers. De gemeenschappelijke afkeer van het tsarisme en de burgerlijkheid zorgde in eerste instantie voor een onwaarschijnlijk bondgenootschap: gelijk opgaan van een artistieke en een politieke revolutie leek voor de hand te liggen. Kazimir Malevitsj (1879-1935) werd in november 1917 aangesteld als Commissaris voor het behoud van de kostbaarheden van het Kremlin (een gewaagde keuze die goed afliep, althans voor de collectie) en Vladimir Tatlin (1885-1953) kreeg de opdracht voor het Monument van de Derde Internationale, dat de grootsheid van het communisme moest tonen. Ook letterlijk: het Monument moest 100 meter hoger worden dan de Eiffeltoren.
Ontwerp van Tatlin voor het Monument van de Derde Internationale, dat de grootsheid van het communisme moest tonen.
Het conservatisme van de bolsjewieken
Al snel ging het mis. De bolsjewieken waren in veel opzichten veel behoudender dan je op grond van hun revolutionaire inspanningen zou verwachten. Het collectivisme en egalitarisme had weinig op met de individualistische neigingen van veel van de avant-gardisten. Naar hun kwikzilverachtige en onconventionele aard streefden zij permanente provocatie na. In de ogen van de bolsjewisten stond dat gelijk aan onvoorspelbaarheid en onbetrouwbaarheid. En zo dolven de avant-gardisten onvermijdelijk het onderspit tegen het systeem dat liever socialistisch realistische kunst wilde dan experiment. De boeren en arbeiders, die het breedste deel van Kandinsky’s piramide bewoonden, moesten zich volgens de nieuwe machthebbers kunnen herkennen in de kunst en zich liefst ook nog ergens aan op kunnen trekken. Creativiteit en verbeelding bleken in de ogen van Lenin en zijn medestanders uiteindelijk evenzeer vijandig aan de communistische revolutie als tsarisme en kapitalisme.
Deze cursus gemist of kijkt u liever online?
U kunt deze cursus online volgen, u ontvangt twaalf videolezingen die u tot een half jaar na betaling kunt bekijken.
Voor de cursus betaalt u € 55,-
Na het invullen van het formulier krijgt u de betalingsgegevens te zien.
aanvraag online cursus
Wilt u een lezing voor uw organisatie, vereniging of vriendengroep?
Vraag een geheel vrijblijvende offerte aan.
